پیامدهای جدایی نظام مهندسی از نظام فنی و اجرایی
■ رویکرد «یک بام و دو هوا» در خدمات مهندسی تاریخچه‌ی شکل‌گیریِ قانون نظام مهندسی ساختمان به پیش از انقلاب بازمی‌گردد، که تحت عنوان قانون نظام معماری شکل گرفت و پس از انقلاب نیز تداوم یافت؛ به گوته‌ای که با توجه به دولتی بودنِ اقتصاد، نظام مهندسی بر پایه‌ی فعالیت‌های مهندسی شکل گرفت و در نتیجه‌ی چنین امری، نظام فنیِ اجرایی به‌عنوان خمیرمایه‌ی نظام مهندسیِ اولیه در ایران شکل گرفت. با شکل گیری این روند مشخص شد که فعالیت های نظام مهندسی خارج از دایره نظام فنی اجرایی قرار می گیرد و به همین دلیل نظام معماری ساختمان شکل گرفت و اولین تنسیق در بخش مهندسی در حوزه معماری و ساختمان در دهه ۵۰ ایجاد شد. در نتیجه، دو نظام مختلف شکل گرفت و این همان موضوعی است که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی از آن به عنوان دو قانون مختلف یا «یک بام و دو هوا» در امر مهندسی یاد می کند. دلایل دوگانگی در حوزه‌ی فعالیت‌های مهندسی به گزارش «صما» در پاسخ به این سوال وزیر راه که آیا می توان امر مهندسی را با دو قانون مختلف یا اصطلاحاً با یک بام و دو هوا اجرایی کرد، با گذشت نیم قرن، هنوز پاسخی وجود ندارد و کماکان در بخش ارائه خدمات مهندسی، دارای سیستم دوگانه هستیم و با وجود تلاش های انجام گرفته در زمان تصویب قانون نظام مهندسی برای تبدیل این قانون به یک قانون واحد در امر خدمات مهندسی، به دلیل برخی مخالفت ها این امر امکان پذیر نشد. درواقع در آن سال ها حاکمیت دولت بر بازار مهندسی و نیز بی رغبتی مهندسان، دو عامل اصلی در ایجاد دوگانگی در زمینه فعالیت های مهندسی بود. به عبارتی از آنجایی که درآن زمان، منافع مهندسان بیشتر در دوگانگی فعالیت های مهندسی قابل حصول بود، بنابراین هیچ تلاشی از بدنه نظام مهندسی برای یگانگی در این زمینه ایجاد نشد و این رویه تا به امروز ادامه یافت. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود. چالش‌های نظام فنی و اجرایی حال در تشریح وضعیت فعلی نظام فنی و اجرایی کشور باید گفت؛ در نظام فنی و اجرایی کشور از مرحله تایید صلاحیت مشاور، پیمانکار و ناظر تا مرحله تحویل محصول و بهره‌برداری، با یک سیستم بروکراتیک روبرو هستیم که کار را ارجاع می‌دهد، صلاحیت را تشخیص می‌دهد و نظارت می‌کند. یعنی هر بنگاهی برای گرفتن صلاحیت، به سازمان برنامه و بودجه مراجعه و درخواست صلاحیت می‌کند که در سیستم اداری بسته به درخواست صلاحیت، به آن فرد صلاحیت داده می‌شود. حال اگر در این پروسه در زمینه طراحی، نظارت و اجرا اشتباه یا تخلفی صورت گیرد و این تخلفات ثابت شود، به عنوان تخلف اداری در نظام فنی و اجرایی محسوب می‌شود، در حالی که نتیجه این تخلفات از بین رفتن سرمایه های کلانی در این بخش ها است. در همین راستا آخوندی می گوید: مشکل ما در نظام فنی و اجرایی این است که از مرحله تایید صلاحیت تا اجرا، نظارت و بهره‌برداری، سیستم براساس مسئولیت حرفه‌ای بنیان‌گذاری نشده است. بلکه براساس کار بروکراتیک طراحی شده و باید درصدد حل این آفت برآییم. آشفتگی در نظام مهندسی و کنترل ساختمان اما از دیدگاه وزیر راه و شهرسازی، هم اکنون نظام مهندسی و کنترل ساختمان هم مانند نظام فنی- اجرایی کشور با آشفتگی‌ها و معضلات جدی روبه‌رو است و حتی نظام مهندسی و کنترل ساختمان وضعیت آشفته تری نسبت به نظام فنی اجرایی کشور دارد. درواقع به عقیده آخوندی، توزیع مسئولیت در نظام مهندسی و کنترل ساختمان بیشتر مشهود است. چرا که متاسفانه هیچ یک از دست اندرکاران فعالیت مهندسی، مسئولیت محصولی را که ارائه می دهند، نمی پذیرند. ضرورت یکپارچگی نظام ساختوساز کشور برپایه این گزارش، امروز ماحصل این رویکردها آشفتگی در نظام ساخت و ساز کشور است و از دیدگاه صاحب نظران و مسئولان ذیربط راهکار گریز از این شرایط این است که نظام فنی اجرایی و نظام مهندسی ساختمان به عنوان دو سیستم ساخت و ساز جداگانه، همسو و یکپارچه شوند و با ایجاد نظامی یکپارچه در این حوزه، این فرآیند به شیوه ای صحیح پیش برود. چرا که در حال حاضر در بخش پروژه های عمرانی، آیین نامه نظام فنی اجرایی اعمال می شود و در بخش پروژه های غیرعمرانی و پروژه های خصوصی آیین نامه نظام مهندسی ساختمان اعمال می‌شود که همین مسئله موجب بروز اشکالاتی در بخش ساخت و ساز شده است. این در حالی است که با کمی دخل و تصرف در این دو آیین‌نامه می‌توان قوانین مربوط به این دو بخش را یکی کرد و مشکلات موجود را کاهش داد. مشکلات مهندسان در پی گسستگی نظام فنی و اجرایی و نظام مهندسی به گزارش «صما» در همین راستا، اعضای کمیسیون عمران مجلس نیز با انتقاد از رابطه گسسته نظام فنی و اجرایی و نظام مهندسی، بر ضرورت برقراری تعامل میان نظام فنی و اجرایی و سازمان نظام مهندسی تاکید کرده و رابطه ضعیف مجموعه نظام مهندسی با مجموعه نظام فنی و اجرایی کشور را از موارد مشکل ساز برای صنف مهندسی برشمرده اند. مجلسی ها حتی یکی از تبعات این موضوع را نبود ارتباط مناسب بین مجموعه مهندسان می دانند. به همین دلیل یکی از مباحثی که نمایندگان مجلس در جریان اصلاح قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در مجلس دنبال می کنند، بهبود ارتباط نامناسب بین مهندسین سازمان نظام مهندسی با مجموعه نظام فنی و اجرایی کشور است. چرا که به گفته آنها، سابقه مهندسان فعال در نظام فنی و اجرایی، در سازمان نظام مهندسی غیرقابل قبول است و درمقابل، تجارب مهندسین عضو نظام مهندسی در نظام فنی و اجرایی پذیرفته نمی‌شود که این رویه مشکلاتی را برای صنف مهندسی ایجاد کرده است. ضرورت تصویب نظام یکپارچه‌ی فنی و مهندسی به این ترتیب به دلیل مشکلات ایجاد شده در حوزه ساخت و ساز که ناشی از تعدد نظام های فنی و اجرایی است، کارشناسان بر ضرورت تصویب نظام یکپارچه فنی و مهندسی و قرار گرفتن تمامی نظام های فنی مهندسی کشور در حیطه این نظام جامع تاکید کرده اند تا از این طریق مشکلات ناشی از پراکندگی تصمیم گیری ها در حوزه عمرانی برطرف شود. آخوندی هم در تازه ترین اظهارات خود در این زمینه گفته است: ما مهندسان در موقعیتی هستیم که باید ارزیابی مناسبی از نظام اجرایی ساختمان در ایران اعم از نظام فنی و اجرایی کشور و نظام مهندسی و کنترل ساختمان داشته باشیم و نیاز داریم تا در حوزه مهندسی تغییرات ساختاری ایجاد کرده و باید توجه کنیم که هرگونه تغییر ساختاری بر مبنای اجماع انجام شود. ما مهندسان با معادله گنگی در حوزه طراحی، اجرا، نظارت مواجهیم و به همین دلیل ضرورت دارد تا نظام فنی و اجرایی کشور و همچنین نظام مهندسی و کنترل ساختمان را مورد بازنگری قرار دهیم. سرانجام یکپارچگی نظام فنی و نظام مهندسی در فرآیند اصلاح قانون در این میان حامد مظاهریان معاون وزیر راه و شهرسازی هم طی روزهای اخیر با اشاره به تدوین لایحه قانون نظام مهندسی ساختمان کشور و دعوت از کارشناسان برای نظرخواهی درباره این لایحه گفته است: با توجه به ضرورت بازنگری قانون نظام مهندسی ساختمان و در راستای تاکید وزیر راه و شهرسازی بر لزوم بازنگری در نظام مهندسی ساختمان و سیستم نظام فنی اجرایی کشور و تلاش برای یکپارچگی نظام مهندسی ساختمان کشور، لایحه قانون نظام مهندسی ساختمان کشور برای نظرخواهی کارشناسان منتشر می شود. با این اوصاف، باید دید با توجه به تاکیداتی که در زمینه یکپارچگی نظام مهندسی ساختمان و نظام فنی و اجرایی کشور وجود دارد، سرانجام این مهم در فرآیند اصلاح قانون نظام مهندسی به کجا می رسد. ■ در همین زمینه : (با کلیک بر روی هر یک از عنوان‌های زیر، مطلب مربوطه در دسترس شما خواهد بود.) ■ بزرگ‌ترین چالش حرفه‌ی مهندسی : افزایش بی‌برنامه‌ی جمعیت مهندسان ■ آسیب دیدن مهندسی ساختمان از منفعت‌طلبی سازندگان ■ گلایه‌ی مالکان از حضور کمرنگِ مهندسان ناظر در ساختوساز ■ «مهندسانِ غیرمقیم، سنگ بنای ضعف کنترل‌ها را گذاشته‌اند» ■ ایمنی ساختوساز در کشاکش دولت و مجلس ■ آسیب‌هایی که چرخه‌ی ساختوساز از نبود مجری ذی‌صلاح می‌بیند ■ رفع موانع اجرای مبحث ۲۲ و مجری ذی‌صلاح ■ مغایرت‌های قانونی در مواد آیین‌نامه‌ی کنترل ساختمان ■ ۶۸درصد ساختمان‌ها در تهران، تنها یک مهندس ناظر دارند ■ انتقاد از ورود و حضور مهندسانِ کم‌مهارت در بازار کار ■ تدوین طرح جامع بهبود کیفیت ساختوساز در کشور ■ سه دستاورد مهم اجرای آیین‌نامه‌ی کنترل ساختمان ■ آیین‌نامه‌ی کنترل ساختمان : افزایش اشتغال‌زایی یا تحدید فرصت‌های شغلی مهندسان؟ ■ آیین‌نامه‌ی کنترل ساختمان، تنها گزینه‌ی سامان‌دهی ساختوساز ■ «انتخاب مهندس، حق مردم است» ■ پیمانکار کُل، شاه‌کلید آیین‌نامه‌ی کنترل ساختمان است ■ غفلت نظام مهندسی از نظارت بر تعهدات مهندسان ■ کنترل دقیق خدمات مهندسی : راهکار ارتقای جایگاه مهندسان ■ آیا مردم و مسئولان با نقش سازمان‌های نظام مهندسی آشنا هستند؟ ■ بدون سازندگان باصلاحیت، کیفیت ساختمان‌ها افزایش نمی‌یابد ■ نظام مهندسی از بنگاه‌داری معاف می‌شود ■ نوسازی مقررات ساختمانی ■ ایمنی ساختمان‌ها از زمین‌لرزه‌ی بم تا زمین‌لرزه‌ی کرمانشاه ■ «بیمه‌ی مسئولیت و کیفیت به فرآیند ساختوساز افزوده شود» ■ «کاهش اشتغالِ مهندسان در آیین‌نامه‌ی جدید، افسانه است» ■ «سیستم ارجاع کار مهندسان، همان امضافروشی است» ■ ناظران غایب
|
